Metoda Warnkego
Celem Metody opracowanej przez Freda Warnkego jest kompleksowa pomoc dzieciom z dysleksją i trudnościami w nauce, wsparcie terapii logopedycznej, a także diagnostyka i terapia dorosłych z trudnościami w przetwarzaniu bodźców słuchowych. Metoda Warnkego zdobyła uznanie na świecie z uwagi na swoje podstawy naukowe i przemyślane rozwiązania diagnostyczne i treningowe.
Metoda Warnkego, dzięki komleksowemu postępowaniu diagnostycznemu i indywidualnie dobranemu programowi treningowemu, pozwala na poprawienie funkcjonowania dziecka w zakresie centralnego przetwarzania słuchowego, wzrokowego, koordynacji wzrokowo - ruchowej oraz słuchowo - ruchowej, a także w obszarze spostrzegania własnej motoryki i równowagi. Wykorzystanie metody daje także możliwość dokładnego i systematycznego zapisywania oraz analizowania wyników treningu oraz tworzenia raportów dla rodziców i innych specjalistów pracujących z dzieckiem. Materiał terapeutyczny jest atrakcyjny i ma szerokie zastosowanie. Zadania różnią się od dotychczas stosowanych przy tego typu trudnościach rozwojowych, trening nie jest zatem dla dziecka zbytnim obciążeniem. Dynamiczny program treningowy charakteryzuje się tym, iż stale jest poprawiany i dostosowywany do najnowszych odkryć badawczych.
Spis treści |
Wstęp do metody
Do kogo adresowana jest ta metoda?
Metoda przeznaczona jest do pracy z dziećmi lub osobami dorosłymi, u których występują trudności w zakresie prawidłowego czytania, pisania i mówienia.
Metoda Warnkego w kontekście dysleksji
Dysleksję diagnozuje się u uczniów, którzy przejawiają poważne trudności w nauce czytania i pisania, pomimo co najmniej przeciętnego poziomu inteligencji oraz prawidłowej edukacji w tym zakresie. Objawy wskazujące na możliwość wystąpienia trudności szkolnych rodzice mogą zaobserwować we wczesnym dzieciństwie. Im dziecko jest starsze, tym bardziej jego trudności mają już specyficzny – dyslektyczny charakter.
Objawy ryzyka w wieku przedszkolnym:
- słaba koordynacja ruchów całego ciała,
- kłopoty z utrzymaniem równowagi,
- obniżona sprawność rąk,
- zaburzona koordynacja wzrokowo–ruchowa (np. trudności z konstruowaniem budowli z klocków, kłopoty z układankami, niechęć do rysowania, trudności w czynnościach samoobsługowych),
- opóźniona lateralizacja, brak przejawów preferencji ręki,
- opóźniony lub zaburzony rozwój mowy, trudności z zapamiętywaniem wierszyków, piosenek, mały zasób słów.
Objawy ryzyka dysleksji u dziecka 6–letniego:
- obniżona sprawność ruchowa,
- kłopoty z równowagą,
- obniżona sprawność manualna,
- niepoprawne rysowanie lub malowanie,
- trudności z wycinaniem,
- nieustalona lub opóźniona lateralizacja,
- zaburzenia koordynacji wzrokowo–ruchowej,
- trudności z łapaniem piłki,
- trudności z odwzorowywaniem (np. szlaczków, figur),
- problemy z różnicowaniem kształtów,
- opóźniony lub zaburzony rozwój mowy,
- trudności ze wskazywaniem stron ciała i przestrzeni,
- trudności z określeniem pory dnia, daty, roku,
- wolne tempo czytania, przekręcanie wyrazów,
- nieprawidłowy kierunek pisania liter, wyrazów, cyfr ( za G. Krasowicz – Kupis).
W przypadku zauważenia w/w trudności, należy zgłosić się z dzieckiem na diagnozę psychologiczno - pedagogiczną w celu oceny ryzyka wystąpienia dysleksji lub jej zdiagnozowania. Im wcześniej zostaną podjęte działania wspierające rozwój dziecka, tym efekty pracy będą lepsze i skuteczniejsze.
Diagnostyka
Według koncepcji Warnke, przyczyną problemów z nauką prawidłowego czytania, pisania i mówienia są trudności automatyzacji przetwarzania słuchowego, wzrokowego i motorycznego. Czytanie, pisanie i mówienie to złożone czynności umysłowe, które przebiegać mogą prawidłowo wyłącznie wtedy, gdy są w pełni zautomatyzowane. Jeżeli przetwarzanie bodźców zmysłowych w mózgu jest opóźnione, zwiększenie ilości ćwiczeń czytania i pisania nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. Znacznie skuteczniejsze jest przyspieszenie procesów przetwarzania na poziomie centralnym poprzez ćwiczenia automatyzacji ośmiu funkcji podstawowych w zakresie słyszenia, widzenia i motoryki. W celu poprawy współpracy półkul mózgowych, niezwykle ważnej dla procesu czytania, pisania, mowy i wielu innych kompetencji, Fred Warnke opracował trening lataralny.
Diagnoza
Dignoza prowadzona wg Metody Warnkego, dzięki wykorzystaniu aparatury medycznej, pozwala na trafne określenie problemów w zakresie przetwarzania na poziomie centralnym, ale także na sprawdzenie czy analizator wzrokowy i słuchowy pracują prawidłowo. Terapię metodą Warnkego można prowadzić także z osobami, które używają aparatów z powodu niedosłuchu. Procedura diagnostyczna w metodzie Warnkego składa się z 14 kroków. Każde z zadań testowych bada inną kompetencję z zakresu percepcji wzrokowej, słuchowej oraz motoryki.
Trening
W oparciu o wynik uzyskany w procesie diagnozy, terapeuta opracowuje program treningowy dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości pacjenta. Trening prowadzony metodą Warnkego zawiera zadania odpowiadające 14 próbom diagnostycznym.
Opracowany przez Freda Warnke trening opiera się na dwóch zasadniczych filarach:
1. Automatyzacja przetwarzania słuchowego, wzrokowego i motorycznego.
Jeżeli przetwarzanie bodźców zmysłowych w mózgu jest opóźnione, zwiększanie ilości ćwiczeń czytania i pisania może nie przynieść istotnej poprawy. Znacznie skuteczniejsze jest przyspieszenie prędkości przetwarzania w mózgu tak, aby przebiegało ono bez większego wysiłku. jest to tzw. trening funkcji podstawowych, takich jak:
- określenie progu kolejności bodźców wzrokowych – przy obniżonej wartości dochodzi do szybszego męczenia się przy zadaniach związanych z widzeniem, jak również do trudności podczas czytania,
- określenie progu kolejności bodźców słuchowych – trudność w odróżnianiu od siebie głosek (b-d-g-k-p-t), co prowadzi do trudności w rozumieniu mowy,
- słyszenie kierunkowe – umiejętność śledzenia toku lekcji w otoczeniu dźwięków zakłócających,
- różnicowanie tonów – umiejętność jednoznacznego rozpoznawania samogłosek i odczytywania melodii mowy,
- synchroniczne wystukiwanie rytmów – umiejętność kierowania jednakowymi ruchami na prawo i lewo, współdziałanie obydwu półkul mózgowych,
- czas reakcji z wyborem – umiejętność szybkiego i trafnego podejmowania decyzji, określenie czasu rozpoznawania głoski i litery,
- rozpoznawanie wzorca częstotliwości – umiejętność szybkiego i trafnego rozpoznania różnych głosek, przełożenie melodii mowy na informację,
- rozpoznawanie długości tonów – umiejętność przełożenia rytmu mowy na informację.
Osiąga się to z pomocą urządzenia Brain-Boy Universal, poręcznego urządzenia, za pomocą którego dzieci w ośmiu grach treningowych ćwiczą łącznie osiem funkcji słyszenia centralnego, widzenia i motoryki, osiągając bardzo dobre rezultaty.
2. Automatyzacja koordynacji półkul mózgowych.
W celu ulepszenia i automatyzacji współpracy pomiędzy półkulami mózgowymi Fred Warnke opracował trening lateralny wykorzystujący urządzenie Alpha Trainer. Do podstawowych celów treningowych należy tutaj udoskonalenie umiejętności czytania, prawidłowej pisowni lub liczenia, utrzymywania uwagi, koncentracji, jak również efektywniejsza nauka języków obcych. W trakcie treningu lateralnego informacje dźwiękowe nie są słyszane statycznie lecz „wędrują” w słuchawkach od ucha do ucha. W ten sam sposób pracuje się z pismem lub obrazami, wszystko to, co można zobaczyć jest widziane na przemian prawym lub lewym okiem dzięki specjalnym okularom, w których na zmianę zaciemniają się szkła. Zadaniem urządzenia treningowego jest trwałe polepszenie percepcji centralnej osób trenujących poprzez angażowanie na zmianę obydwu półkul mózgowych do przetwarzania bodźców wzrokowych i słuchowych. Bodźce te dochodzące z różnych stron osoba trenująca słyszy i zauważa po lewej i po prawej stronie, po czym jej mózg musi je złożyć w jednolitą informację. Szczególnie słuchanie i przetwarzanie dwóch dźwięków w tym samym czasie, docierających z dwóch różnych kanałów zostało uznane za naukowo potwierdzony sposób do usprawnienia ciała modzelowatego – „linii komunikacyjnej” między obiema półkulami.
Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego – co to jest?
Zaburzenia pracy zmysłu słuchu wynikające z nieprawidłowości na poziomie Centralnego Układu Nerwowego (przy prawidłowej budowie i pracy częsci obwodowej), które obejmują szeroki zakres objawów, z których występowanie chociaż jednego pozwala na postawienie diagnozy:
- zaburzenia lokalizacji źródła dźwięku,
- zaburzenia różnicowania dźwięków, w tym dźwięków mowy,
- zaburzenia rozpoznawania wzorców dźwiękowych (porównywanie aktualnie słyszanych dźwięków z wzorcami głosek i sylab),
- zaburzenia analizy czasowej sygnału dźwiękowego (prawidłowe procesy analizy są niezbędne do poprawnej percepcji wysokości dźwięków, a szczególnie do rozpoznawania pewnych rodzajów głosek i różnicowania ich cech),
- zaburzenia umiejętności rozumienia mowy zniekształconej,
- zaburzenia umiejętności rozumienia mowy w obecności sygnału zagłuszającego,
- zaburzenia lateralizacji (dominacji stronnej) słuchowej,
- zaburzenia odbierania sygnałów współzawodniczących (np. dochodzących do obojga uszu).
Przyczyny zaburzeń przetwarzania słuchowego:
- przyczyny genetyczne (np. dyspozycje genetyczne – dysleksja),
- problemy podcas ciąży,
- problemy przy urodzinach np. niedotlenienie w czasie porodu,
- częste zapalenie ucha środkowego,
- częste sączkowanie uszu,
- urazy głowy, nowotwory, niedokrwienia, uszkodzenia toksyczne,
- zaburzenia na poziomie komórkowym w obrębie lewej półkuli i / lub spoidła wielkiego z powodu opóźnienia lub zaburzonwgo dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego,
- opóźnienia rozwoju mowy lub trudności w rozumieniu mowy.
Co może wskazywać na występowanie Centralnych Zaburzeń Przetwarzania Słuchowego:
- opóźniony rozwój mowy,
- ograniczone rozumienie mowy, gdy nie jest kierowana bezpośrednio i wprost do odbiorcy i / lub częste nieprawidłowe zrozumienie pytań i poleceń, szczególnie gdy są długie i skomplikowane,
- zaburzona intonacja (mowa monotonna, cicha albo odwrotnie bardzo szybka i zbyt głośna),
- nadwrażliwość na dźwięki,
- zmęczenie po przebywaniu w głośnym środowisku,
- częste bóle głowy,
- zaburzona koncentracja,
- krótka zdolność utrzymywania uwagi,
- nadmierne zwracanie uwagi na bodźce słuchowe, które nie są istotne,
- obniżona pamięć słuchowa np. trudności z zapamiętaniem i / lub powtórzeniem usłyszanej informacji,
- trudności z uczeniem się na pamięć i zapamiętywaniem sekwencji dźwięków (np. nazw dni tygodnia, miesięcy czy tabliczki mnożenia),
- błędy ortograficzne typu słuchowego,
- trudności w nauce języków obcych,
- nadmierna potrzeba hałasowania.
Co może wskazywać bezpośrednio lub pośrednio na zaburzenia widzenia:
- częste pocieranie oczu, mrużenie oczu lub marszczenie czoła,
- nadwrażliwość na światło,
- podczas czytania układanie głowy w sposób nienaturalny, np. pochylanie jej,
- odpowiadanie twierdząco na pytanie o bóle głowy / brzucha,
- częste palenie, łzawienie, szczypanie oczu,
- szybkie męczenie podczas prac wymagających angażowania wzroku (czytanie, konsola do gier, szycie),
- unikanie majsterkowania, układania puzzli i prac związanych z cięciem,
- stałe wychodzenie poza ustalone linie podczas rysowania i malowania,
- potrącanie innych i częste potykanie się,
- niezbyt chętne czytanie nawet komiksów i książek pisanych dużymi literami,
- przeskakiwanie podczas czytania od jednego wiersza do drugiego,
- podczas długiego pisania zniekształcenie pisma,
- podczas pisania wychodzenie poza wyznaczone linie,
- trudności z łapaniem piłki.